شیر کنترل از جمله تجهیزاتی است که به منظور کنترل جریان سیال مورد استفاده قرار می گیرد.
این نوع شیر صنعتی با کنترل دبی سیال می تواند دما، فشار و … مخزن را کنترل کند.
انواع شیر کنترل
بصورت عمومی این نوع شیرهای صنعتی به دو دسته تقسیم بندی می شوند.
یک : شیر های با حرکت خطی اسپیندل
شیر های دروازه ای و کروی از این نوع شیر هستند.
دو : شیر های با حرکت چرخشی اسپیندل
شیر های پروانه ای، توپی و سماوری از این نوع ولو هستند.
این نوع شیرها بصورت گسترده در صنایع نفت، گاز و برق مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع دریچه های شیر های خطی
-کروی تک سیت، دو سیت، سه راهه
-دیافراگم
-پینچ
شیر کروی تک سیت
در تولید نفت، گاز و برق از این کنترل کننده ها استفاده می کنند.
انسداد خوبی را ایجاد می کنند، در جاهایی که قطر کم است کاربرد دارند و برای حرکت دادن استم هم نیروی زیادی لازم است.
شیر کروی دو سیت
برای جاهایی که جریان و فشار زیاد است مورد استفاده قرار می گیرند.
نشتی در آنها وجود دارد چون نمی تواند بصورت کامل انسداد ایجاد کند.
در این نوع پدیده کاویتاسیون رخ می دهد و باعث ایجاد صداهای آزار دهنده می شود.
(لینک کاویتاسیون چیست رو بذارم)
برخلاف شیر کروی تک سیت برای حرکت دادن استم به نیروی کمی نیاز است.
در مکان هایی که قطر بزرگتر است مورد استفاده قرار می گیرد.
شیرهای سه راهه
این نوع شیرها در صنعت نساجی مورد استفاده قرار می گیرد.
جریان های بالا از این نوع به راحتی عبور می کند و قابلیت دسترسی بالا دارد.
برای مخلوط و منحرف کردن مایعات از این شیر استفاده می شود.
شیر پینچ
این نوع برای کنترل سیالات خورنده کاربرد دارند.
انسداد محکمی را ایجاد می کند و مواد جامد را با آستین قابل انعطاف بصورت کامل مسدود می کند.
شیر دیافراگمی
در صنایع غذایی، دارویی و بیوتکنولوژی مورد استفاده قرار می گیرند، در کل این نوع شیرها در مکان هایی که سیالات خورنده وجود دارند مورد استفاده قرار می گیرند.
اگر می خواهید بیشتر با این نوع ولوها آشنا بشوید، مقاله ی شیر دیافراگمی چیست ؟ را مطالعه بفرمائید.
شیر توپی
در جایی که سیالات خورنده و خطرناک وجود دارند مورد استفاده قرار می گیرند.
قابلیت ایجاد حداقل انسداد برای سیال عبوری، ظرفیت جریان زیاد و انسداد محکم را دارند.
پیشنهاد میکنم برای آشنایی بیشتر با این نوع ولوها، مقاله ی شیر توپی چیست ؟ را مطالعه بفرمائید.
شیر دوار
برای موارد ساینده مثل گل و لای کی توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
ظرفیت بیشتر، مسیر جریان ساده، بازیابی بالا، خوردگی کمتر پکینگ، قابلیت دسترسی مناسب، کلاهک یکپارچه، بدون فلنج بودن و … از جمله ویژگی های این نوع ولو ها هستند.
شیر پروانه ای
در صنعت فولاد، نساجی، شکر و … مورد استفاده قرار می گیرند.
به دلیل وجود دیسک در جریان سیال، همواره افت فشار در جریان وجود دارد.
ایجاد انسداد محکم، ظرفیت عبور جریان زیاد از جمله ویژگی های این نوع ولو هستند.
برای آشنایی بیشتر با این نوع شیرها، مقاله ی شیر پراونه ای را مشاهده بفرمائید.
عملگر (Actuator) چیست ؟
عملگر ها قطعه ای بسیار مهم در شیرها هستند و آنها در کنترل حالت شیر، حالت کاملا باز یا کاملا بسته و … کاربرد دارند.
عملکرد عملگرها
عملگر سیگنال سیستم کنترلی را دریافت می کند و وظیفه اش این است که پلاگ شیر را به درستی در موقعیتی قرار بدهد که سیگنال کنترلی مشخص بشود.
انواع اصلی عملگرها :
-پنوماتیک
-الکتریکی
عملگرهای پنوماتیک
در این عملگرها با تغییر میزان خاصی از فشار هوا، دوک حرکت می کند و حالت شیر را از حالت کاملا بسته به حالت کاملا باز تغییر می دهد.
عملگر دیافراگمی و پیستونی دو نوع اصلی عملگرهای پنوماتیک هستند.
عملگرهای دیافراگمی
در این نوع هوا از یک طرف دیافراگم اعمال می شود و همچنین هوای فشرده به یک قطعه انعطاف پذیر به نام دیافراگم اعمال می شود.
عملگرهای الکتریکی
دو نوع عملگر الکتریکی تحت عنوان تنظیم کننده و محرک موتور شیر (VMD) داریم.
این نوع عملگرها از یک موتور الکتریکی با دامنه ولتاژ vdc 24 و vac، 110 vac، 24 vac 230 استفاده می کنند.
اجزای شیر کنترلی
کاربرد شیر کنترل
شیر های کنترلی در صنایع غذایی، مواد شیمیایی و دارویی، نیروگاه های تولید برق، تولید کاغذ، پالایشگاه ها و … مورد استفاده قرار می گیرند.
این ولو جزو یک عنصر نهایی در اتوماسیون است که برای کنترل و تنظیم جریان سیالات و جلوگیری از برگشت جریان و تنظیم فشار از آنها استفاده می کنند.
استفاده از این شیر باعث کاهش هزینه های عملیاتی و افزایش کیفیت کنترل سیستم می شود.
این نوع شیر ها برای کابردهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
مثلا اگر از کنترل ولو برای کنترل جریان بخار استفاده شود، در صورتی که هوا قطع شود شیر کنترل باید کامل خاموش شود.
اگر کنترل ولو آب خنک کننده را به بک راکتور منتقل کند، در این شرایط جریان در شرایط اضطراری باید حداکثر باشد.
مزایای شیر کنترل
-نصب آسان :
به دلیل شرایط نصب بسیار آسان مردم عادی هم به راحتی می توانند بدون نیاز به نیروی متخصص این شیر هارو روی دریچه نصب کنند.
-اتوماتیک بودن
نیازی نیست که اپراتور دائما بالای سر شیر باشد و شیر را باز یا بسته کنند.
-صرفه جویی بیشتر
با استفاده از شیرهای کنترل حفظ آب انجام می شود و در نتیجه صرفه جویی بیشتر در مصرف آب انجام می شود.
-عدم گرفتگی
رسوبات، گرد و غبار و … به علت طراحی کامل این نوع ولوها دریچه ها را مسدود نمی کنند، در واقع این مهم یکی از مزایای شیرهای کنترل به حساب می آید.
